હાઇડ્રોજન (Hydrogen) પરમાણુ વિશે આ તમે નહીં જાણતા હોય.

 હાઇડ્રોજન (Hydrogen)

હાઇડ્રોજન શું છે?

1. તત્વોના સામયિક કોષ્ટક સાથે પ્રવાસની શરૂઆત કરો, પ્રથમ તત્વ જે આવે છે તે હાઇડ્રોજન છે, જેનું રાસાયણિક પ્રતીક H છે. 
2. તે બ્રહ્માંડના તમામ તત્વોમાં પ્રથમ અને સૌથી મૂળભૂત છે.  
3. તે સામયિક કોષ્ટકમાં સૌથી હલકો તત્વ પણ છે અને બ્રહ્માંડના તમામ અણુઓમાંથી 90% હાઇડ્રોજન અણુઓ છે.
4. રસાયણશાસ્ત્રી લેવોઇસિયર નામ આપે છે હાઇડ્રોજન.  તેનું નામ ગ્રીક શબ્દ "હાઈડ્રો" પરથી પડ્યું છે જેનો અર્થ થાય છે પાણી.  
5. લેવોઇસિયર જાણતા હતા કે તે પાણીના દરેક પરમાણુમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે.

હાઇડ્રોજનની ભૌતિક ગુણધર્મો

1. તે રંગ અને ગંધ વિનાનો વાયુ છે અને તમામ વાયુઓની ઘનતા સૌથી ઓછી છે.  તે ભવિષ્યના સ્વચ્છ બળતણ તરીકે જોવામાં આવે છે જે પાણીમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે અને જ્યારે ઓક્સિડાઇઝ થાય ત્યારે પાણીમાં પાછું આવે છે.
2. તે પાણીમાં અને જીવંત વસ્તુઓમાં લગભગ તમામ અણુઓમાં હાજર છે.  તે કાર્બન અને ઓક્સિજન અણુઓ સાથે બંધાયેલ રહે છે.  એવું કહી શકાય કે તે બ્રહ્માંડમાં સૌથી વધુ વિપુલ પ્રમાણમાં તત્વ છે.
3. તે વાયુ તરીકે વાતાવરણમાં પ્રતિ મિલિયન વોલ્યુમના એક ભાગમાં હાજર છે.  હાઇડ્રોજન એક નિષ્કલંક છે અને તે વિવિધ સ્ત્રોતો, પરિવહન અને મોટી માત્રામાં સંગ્રહ કરવા માટે ઝેરી અને સલામત નથી.
4. તેને ઉર્જા વાહક તરીકે નામ આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે તે ઉર્જાનો સંગ્રહ કરે છે જે સૌપ્રથમ બીજે ક્યાંક બનાવવામાં આવે છે.
5. આ તત્વ 16મી સદીમાં કૃત્રિમ રીતે બનાવવામાં આવ્યું હતું.  તેને હાઇડ્રોજન નામ આપવામાં આવ્યું હતું જેનું ગ્રીક નામ 'વોટર-ફોર્મર' છે.

હાઇડ્રોજનનો ઉપયોગ

1. એમોનિયા સંશ્લેષણ એ હાઇડ્રોજનનો સૌથી નોંધપાત્ર ઉપયોગ છે.
2. ઘન ચરબી કાઢવા માટે વનસ્પતિ તેલના ઉત્પ્રેરક હાઇડ્રોજનેશનમાં મોટી માત્રામાં હાઇડ્રોજનનો વપરાશ થાય છે.
3. જ્યારે ઓક્સિજન સાથે જોડવામાં આવે ત્યારે તે રોકેટ ઇંધણ તરીકે અને પરમાણુ ઊર્જા દ્વારા રોકેટ પ્રોપેલન્ટ તરીકે પણ વપરાય છે.
4. આંતરિક કમ્બશન એન્જિનમાં બળતણ તરીકે હાઇડ્રોજન બળી જાય છે.